Chỉ số EPS trong chứng khoán là gì? Lợi nhuận cổ phiếu

Trên thị trường chứng khoán sôi động, nhà đầu tư luôn tìm kiếm những công ty có hiệu quả hoạt động cao để rót vốn đầu tư. Một trong những thước đo quan trọng để đánh giá tiềm năng sinh lời của doanh nghiệp chính là chỉ số EPS (Earnings Per Share) – Lợi nhuận sau thuế trên mỗi cổ phiếu. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua nội dung chi tiết của bài viết dưới đây

Chỉ số EPS trong chứng khoán là gì?

Định nghĩa

EPS (Earnings Per Share), hay Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, là một chỉ số tài chính quan trọng được sử dụng để đo lường mức độ sinh lời của một công ty. Nó thể hiện số tiền lợi nhuận sau thuế mà công ty chia cho mỗi cổ phiếu phổ thông đang lưu hành. Nói một cách dễ hiểu, EPS cho nhà đầu tư biết mỗi cổ phiếu họ nắm giữ mang lại bao nhiêu lợi nhuận.

Công thức tính EPS

EPS = (Lợi nhuận sau thuế – Cổ tức ưu đãi) / Số lượng cổ phiếu phổ thông đang lưu hành

Đơn vị tính của EPS

EPS được tính theo đơn vị tiền tệ trên mỗi cổ phiếu. Ví dụ: 1.000 đồng/cổ phiếu, 2.500 đồng/cổ phiếu, v.v.

Ví dụ:

Công ty X có lợi nhuận sau thuế trong năm 2023 là 10 tỷ đồng và có 10 triệu cổ phiếu phổ thông đang lưu hành. Vậy EPS của công ty X trong năm 2023 là:

EPS = (10 tỷ đồng – 0) / 10 triệu cổ phiếu = 1.000 đồng/cổ phiếu

Ý nghĩa của EPS

• EPS là một thước đo quan trọng về khả năng sinh lời của công ty. EPS cao cho thấy công ty đang tạo ra nhiều lợi nhuận cho mỗi cổ phiếu, từ đó có thể thu hút các nhà đầu tư.
• EPS có thể được sử dụng để so sánh các công ty trong cùng ngành bằng cách so sánh EPS của các công ty đó.
• Tuy nhiên, cần lưu ý rằng EPS chỉ là một chỉ số đơn lẻ và không nên được sử dụng như là yếu tố duy nhất để đánh giá một công ty. Nhà đầu tư cũng cần xem xét các yếu tố khác như tình hình tài chính, triển vọng phát triển, v.v. trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Tầm quan trọng của EPS trong đánh giá doanh nghiệp và đầu tư chứng khoán

Đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp

• EPS là thước đo trực tiếp lợi nhuận ròng mà mỗi cổ phiếu mang lại cho nhà đầu tư. Nhờ vậy, nhà đầu tư có thể dễ dàng so sánh khả năng sinh lời của các doanh nghiệp khác nhau trong cùng ngành hoặc cùng quy mô.
• EPS cao cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả, tạo ra nhiều lợi nhuận cho cổ đông. Doanh nghiệp có EPS càng cao, khả năng thu hút nhà đầu tư và huy động vốn càng lớn.
• Tuy nhiên, cần lưu ý rằng EPS chỉ là một chỉ số tài chính đơn lẻ. Doanh nghiệp có thể tăng EPS bằng cách vay nợ nhiều, dẫn đến rủi ro tài chính cao. Do đó, nhà đầu tư cần kết hợp EPS với các chỉ số tài chính khác như ROE, ROA, Debt/Equity ratio để đánh giá toàn diện khả năng sinh lời cũng như sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.

So sánh hiệu quả hoạt động giữa các doanh nghiệp cùng ngành

• EPS là thước đo hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định. Doanh nghiệp có cùng ngành nghề, hoạt động trong cùng môi trường kinh doanh, có thể so sánh EPS để đánh giá hiệu quả hoạt động tương đối của nhau.
• So sánh EPS giúp nhà đầu tư:
  • Xác định doanh nghiệp nào đang hoạt động hiệu quả hơn, tạo ra lợi nhuận cao hơn cho cổ đông.
  • Lựa chọn đầu tư vào những doanh nghiệp có EPS cao và tiềm năng tăng trưởng tốt.
  • Tránh xa những doanh nghiệp có EPS thấp và hoạt động kém hiệu quả.

Phân tích tác động của EPS đến giá cổ phiếu và quyết định đầu tư

• EPS là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu của doanh nghiệp. Nhu cầu mua cổ phiếu của nhà đầu tư thường tăng khi EPS cao, dẫn đến giá cổ phiếu tăng. Ngược lại, EPS thấp có thể khiến giá cổ phiếu giảm.
• Nhà đầu tư có thể sử dụng EPS để dự đoán giá trị hợp lý của cổ phiếu. Dựa trên EPS hiện tại và dự báo tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai, nhà đầu tư có thể ước tính giá trị hợp lý của cổ phiếu để đưa ra quyết định mua bán phù hợp.
• Tuy nhiên, cần lưu ý rằng giá cổ phiếu còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như tâm lý thị trường, tin tức kinh tế, lãi suất, v.v. Do đó, nhà đầu tư cần phân tích kỹ lưỡng các yếu tố này trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Cách tính và phân tích EPS

Hướng dẫn tính toán chỉ số EPS

Công thức tính EPS cơ bản:

EPS = (Lợi nhuận sau thuế – Cổ tức ưu đãi) / Số lượng cổ phiếu phổ thông đang lưu hành

Trong đó:

Lợi nhuận sau thuế: Là khoản lợi nhuận mà doanh nghiệp thu được sau khi đã trừ đi tất cả các chi phí và thuế thu nhập. Số liệu này được lấy từ Bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp.

Cổ tức ưu đãi: Là khoản lợi nhuận mà doanh nghiệp phải trả cho cổ đông ưu đãi trước khi tính đến lợi nhuận cho cổ đông phổ thông. Số liệu này được lấy từ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ của doanh nghiệp.

Số lượng cổ phiếu phổ thông đang lưu hành: Là số lượng cổ phiếu phổ thông đang được niêm yết và giao dịch trên thị trường chứng khoán. Số liệu này được lấy từ Báo cáo lưu chuyển cổ phiếu của doanh nghiệp.

Ví dụ:

Công ty X có lợi nhuận sau thuế trong năm 2023 là 10 tỷ đồng, cổ tức ưu đãi là 1 tỷ đồng và có 10 triệu cổ phiếu phổ thông đang lưu hành. Vậy EPS của công ty X trong năm 2023 là:

EPS = (10 tỷ đồng – 1 tỷ đồng) / 10 triệu cổ phiếu = 900 đồng/cổ phiếu

Các yếu tố ảnh hưởng đến EPS:

• Doanh thu: Doanh thu tăng sẽ dẫn đến lợi nhuận tăng, từ đó EPS cũng tăng.
• Chi phí: Chi phí giảm sẽ dẫn đến lợi nhuận tăng, từ đó EPS cũng tăng.
• Lợi nhuận: Lợi nhuận tăng sẽ trực tiếp làm tăng EPS.
• Số lượng cổ phiếu lưu hành: Số lượng cổ phiếu lưu hành tăng sẽ làm loãng EPS. Ngược lại, số lượng cổ phiếu lưu hành giảm sẽ làm cô đặc EPS.

Phân tích xu hướng thay đổi của EPS theo thời gian:

• So sánh EPS của doanh nghiệp trong các năm gần đây: EPS tăng trưởng đều đặn cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả và có tiềm năng phát triển tốt.
• So sánh EPS của doanh nghiệp với các doanh nghiệp cùng ngành: EPS cao hơn so với các doanh nghiệp cùng ngành cho thấy doanh nghiệp có khả năng sinh lời tốt hơn.
• Dự báo EPS trong tương lai: Dựa trên xu hướng tăng trưởng của doanh thu, lợi nhuận và số lượng cổ phiếu lưu hành, nhà đầu tư có thể dự báo EPS trong tương lai để đánh giá tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp.

Hạn chế của chỉ số EPS

Mặc dù là một công cụ hữu ích để đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp, EPS cũng có một số hạn chế nhất định mà nhà đầu tư cần lưu ý:

Bị ảnh hưởng bởi biến động tỷ giá hối đoái:

• Đối với các doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh quốc tế, biến động tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đáng kể đến EPS.
• Khi tỷ giá hối đoái biến động mạnh, lợi nhuận được ghi nhận bằng ngoại tệ sẽ được chuyển đổi sang đồng nội tệ theo tỷ giá hối đoái mới, dẫn đến biến động EPS.
• Ví dụ: Doanh nghiệp xuất khẩu ghi nhận lợi nhuận bằng USD. Khi tỷ giá USD/VND giảm, lợi nhuận khi chuyển đổi sang VND sẽ giảm, dẫn đến EPS thấp hơn.

Bị ảnh hưởng bởi thay đổi cấu trúc vốn:

• Cấu trúc vốn của doanh nghiệp, bao gồm tỷ lệ nợ vay và vốn chủ sở hữu, có thể ảnh hưởng đến EPS.
• Khi doanh nghiệp sử dụng nhiều nợ vay hơn, chi phí lãi vay sẽ cao hơn, dẫn đến lợi nhuận sau thuế thấp hơn và EPS thấp hơn.
• Ngược lại, khi doanh nghiệp sử dụng nhiều vốn chủ sở hữu hơn, chi phí lãi vay sẽ thấp hơn, dẫn đến lợi nhuận sau thuế cao hơn và EPS cao hơn.

Chỉ phản ánh lợi nhuận quá khứ:

• EPS là một chỉ số dựa trên dữ liệu tài chính quá khứ, không phản ánh trực tiếp triển vọng tương lai của doanh nghiệp.
• Doanh nghiệp có thể có EPS cao trong quá khứ nhưng lại có triển vọng tăng trưởng thấp trong tương lai.
• Do đó, nhà đầu tư cần kết hợp EPS với các chỉ số dự báo như tỷ suất tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận để đánh giá tiềm năng phát triển của doanh nghiệp.

Bị ảnh hưởng bởi các hoạt động bất thường:

• EPS có thể bị ảnh hưởng bởi các hoạt động bất thường như bán tài sản cố định, đầu tư tài chính, v.v.
• Những hoạt động này có thể mang lại lợi nhuận hoặc thua lỗ bất thường, dẫn đến biến động EPS không phản ánh chính xác hiệu quả hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp.
• Do đó, nhà đầu tư cần điều chỉnh EPS cho các hoạt động bất thường để đánh giá chính xác hơn khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

Lưu ý khi sử dụng chỉ số EPS để đánh giá doanh nghiệp

EPS chỉ phản ánh hiệu quả hoạt động trong quá khứ:

• EPS là chỉ số được tính toán dựa trên dữ liệu tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ. Nó không thể dự đoán được hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai.
• Doanh nghiệp có thể có EPS cao trong quá khứ nhưng lại gặp khó khăn và có khả năng thua lỗ trong tương lai do nhiều yếu tố như thay đổi môi trường kinh doanh, cạnh tranh gay gắt, quản lý yếu kém, v.v.
• Do đó, nhà đầu tư cần kết hợp EPS với các chỉ số dự báo như tỷ suất tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, v.v. để đánh giá tiềm năng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai.

Cần cân nhắc các yếu tố khác khi đánh giá EPS:

• Giá trị của EPS có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau như ngành nghề kinh doanh, quy mô hoạt động, cấu trúc vốn, v.v.
• Ví dụ: Doanh nghiệp trong ngành vốn cao thường có EPS thấp hơn so với doanh nghiệp trong ngành có vốn thấp. Doanh nghiệp có đòn bẩy tài chính cao (nhiều nợ vay) thường có EPS biến động hơn so với doanh nghiệp có đòn bẩy tài chính thấp.
• Do đó, nhà đầu tư cần so sánh EPS của doanh nghiệp với các doanh nghiệp cùng ngành và cùng quy mô để có đánh giá chính xác hơn.

Nên sử dụng EPS kết hợp với các chỉ số tài chính khác:

• EPS chỉ là một trong nhiều chỉ số tài chính quan trọng để đánh giá doanh nghiệp. Để có đánh giá toàn diện về tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp, nhà đầu tư cần kết hợp EPS với các chỉ số tài chính khác như ROE, ROA, Debt/Equity ratio, P/E ratio, v.v.
• Việc phân tích tổng hợp các chỉ số tài chính sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn khách quan và chính xác hơn về doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.

Phân tích EPS một cách cẩn trọng, kết hợp với các chỉ số tài chính khác và đánh giá định tính, nhà đầu tư sẽ có cái nhìn toàn diện về doanh nghiệp, từ đó đưa ra lựa chọn đầu tư phù hợp, tối ưu hóa lợi nhuận và hạn chế rủi ro trên thị trường chứng khoán đầy biến động.