Chuẩn mực kế toán: Nền tảng cho hệ thống thông tin tài chính

Chuẩn mực kế toán là hệ thống các quy định và nguyên tắc quan trọng giúp doanh nghiệp thực hiện và báo cáo các giao dịch tài chính một cách chính xác và minh bạch. Đây là yếu tố cốt lõi đảm bảo sự tin cậy và đáng tin cậy trong quản lý tài chính. Hãy cùng chúng tôi khám phá nội dung bài viết dưới đây!

Chuẩn mực kế toán là gì?

Chuẩn mực kế toán là tập hợp các quy định, hướng dẫn về nguyên tắc, nội dung, phương pháp ghi chép, phản ánh thông tin tài chính của doanh nghiệp một cách thống nhất, đầy đủ, trung thực, khách quan, tuân thủ quy định của pháp luật và phù hợp với thông lệ quốc tế nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý, sử dụng thông tin tài chính.

• Chuẩn mực kế toán chung: Quy định những nguyên tắc, khái niệm cơ bản về kế toán, áp dụng cho tất cả các hoạt động của doanh nghiệp.
• Chuẩn mực kế toán cụ thể: Quy định nguyên tắc, nội dung, phương pháp ghi chép, phản ánh các khoản mục tài sản, nguồn vốn, hoạt động kinh doanh và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Mục đích:

• Thống nhất hoạt động kế toán trong toàn quốc, đảm bảo tính trung thực, khách quan của thông tin tài chính.
• Tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý, sử dụng thông tin tài chính phục vụ cho công tác quản lý kinh tế, xã hội.
• Nâng cao trình độ và hiệu quả hoạt động kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý của doanh nghiệp.
• Góp phần hội nhập kinh tế quốc tế.

Ví dụ về các tiêu chuẩn kế toán quốc tế và quốc gia phổ biến:

Tiêu chuẩn kế toán quốc tế (IAS):

• IAS 1 – Chuẩn mực chung về trình bày báo cáo tài chính
• IAS 2 – Hàng tồn kho
• IAS 16 – Tài sản cố định hữu hình
• IAS 33 – Lợi nhuận mỗi cổ phần
• IAS 38 – Tài sản vô hình

Tiêu chuẩn kế toán Việt Nam (VAS):

• VAS 01 – Chuẩn mực chung
• VAS 02 – Hàng tồn kho
• VAS 03 – Tài sản cố định hữu hình
• VAS 04 – Các tài sản vô hình
• VAS 05 – Bất động sản đầu tư

Vai trò và tầm quan trọng của chuẩn mực kế toán

Đảm bảo tính thống nhất, minh bạch trong hệ thống thông tin tài chính:

• Chuẩn mực kế toán quy định thống nhất về nguyên tắc, nội dung, phương pháp ghi chép và phản ánh thông tin tài chính của doanh nghiệp. Nhờ vậy, thông tin tài chính được trình bày một cách trung thực, khách quan, dễ hiểu và dễ so sánh.
• Điều này giúp cho các nhà đầu tư, đối tác và các bên liên quan có thể dễ dàng đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp một cách chính xác và tin cậy.

Tạo điều kiện so sánh hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp:

• Nhờ có chuẩn mực kế toán thống nhất, việc so sánh hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong cùng ngành hay khác ngành trở nên dễ dàng hơn.
• Điều này giúp cho các nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt hơn, đồng thời thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp.

Nâng cao niềm tin của nhà đầu tư, đối tác và các bên liên quan:

• Khi thông tin tài chính được trình bày một cách trung thực, khách quan và dễ hiểu, các nhà đầu tư, đối tác và các bên liên quan sẽ có niềm tin hơn vào doanh nghiệp.
• Điều này sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn, mở rộng hoạt động kinh doanh và phát triển bền vững.

Phục vụ công tác quản lý nhà nước về tài chính:

• Chuẩn mực kế toán cung cấp cho cơ quan quản lý nhà nước về tài chính một bộ khung để theo dõi, giám sát hoạt động tài chính của các doanh nghiệp.
• Nhờ vậy, cơ quan quản lý nhà nước có thể kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm về tài chính, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự tài chính trong nền kinh tế.

Hệ thống chuẩn mực kế toán hiện hành tại Việt Nam

Hệ thống chuẩn mực kế toán hiện hành tại Việt Nam được gọi là Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), được ban hành bởi Bộ Tài chính theo từng đợt. Tính đến tháng 6 năm 2024, hệ thống VAS bao gồm 26 chuẩn mực, được ban hành qua 5 đợt:

Đợt 1 (31/12/2001):

• VAS 01 – Chuẩn mực chung
• VAS 02 – Hàng tồn kho
• VAS 03 – Tài sản cố định hữu hình
• VAS 04 – Tài sản vô hình hay tài sản cố định vô hình
• VAS 14 – Thu nhập từ doanh thu và các nguồn thu khác

Đợt 2 (31/12/2002):

• VAS 05 – Bất động sản đầu tư
• VAS 06 – Thuê tài sản
• VAS 07 – Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• VAS 08 – Sự kiện sau ngày báo cáo
• VAS 10 – Ảnh hưởng của việc thay đổi tỷ giá hối đoái
• VAS 15 – Hợp đồng xây dựng

Đợt 3 (28/12/2004):

• VAS 11 – Hợp đồng cho thuê
• VAS 12 – Thuế thu nhập doanh nghiệp
• VAS 16 – Chi phí đi vay
• VAS 20 – Kế toán theo giá trị hợp lý
• VAS 21 – Ảnh hưởng của thay đổi trong hoạt động kinh doanh

Đợt 4 (20/12/2008):

• VAS 17 – Hợp đồng bảo hiểm
• VAS 18 – Doanh thu
• VAS 24 – Báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo phương pháp trực tiếp

Đợt 5 (30/11/2012):

• VAS 33 – Lợi nhuận mỗi cổ phần
• VAS 34 – Báo cáo tài chính hợp nhất
• VAS 41 – Nông nghiệp
• VAS 45 – Nhạc cụ

Các loại chuẩn mực kế toán phổ biến

Chuẩn mực kế toán quốc tế

• IFRS (International Financial Reporting Standards): Là hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế do Ủy ban Chứng khoán Quốc tế (IASB) ban hành. IFRS được áp dụng tại hơn 120 quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam. IFRS được đánh giá cao bởi tính minh bạch, thống nhất và khả năng so sánh cao, giúp nhà đầu tư dễ dàng đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp ở các quốc gia khác nhau.
• US GAAP (United States Generally Accepted Accounting Principles): Là hệ thống chuẩn mực kế toán quốc gia của Hoa Kỳ, do Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Tài chính (FASB) ban hành. US GAAP được áp dụng chủ yếu tại Hoa Kỳ và một số quốc gia khác. US GAAP có một số điểm khác biệt với IFRS, tuy nhiên hai hệ thống này đang dần hội tụ về nhau.

Chuẩn mực kế toán quốc gia

Ngoài IFRS và US GAAP, mỗi quốc gia cũng có hệ thống chuẩn mực kế toán riêng của mình. Một số ví dụ về chuẩn mực kế toán quốc gia phổ biến bao gồm:

• VAS (Việt Nam Accounting Standards): Là hệ thống chuẩn mực kế toán quốc gia của Việt Nam, do Bộ Tài chính ban hành. VAS được xây dựng dựa trên IFRS và phù hợp với đặc thù kinh tế, xã hội của Việt Nam.
• JGAAP (Japanese Generally Accepted Accounting Principles): Là hệ thống chuẩn mực kế toán quốc gia của Nhật Bản.
• KGAAP (Korean Generally Accepted Accounting Principles): Là hệ thống chuẩn mực kế toán quốc gia của Hàn Quốc.
• AS (Australian Accounting Standards): Là hệ thống chuẩn mực kế toán quốc gia của Úc.

Ứng dụng chuẩn mực kế toán trong doanh nghiệp

Thống nhất hệ thống thông tin tài chính:

• Áp dụng CRM giúp doanh nghiệp ghi chép, phản ánh thông tin tài chính một cách thống nhất, đầy đủ, trung thực, khách quan theo quy định chung.
• Nhờ vậy, báo cáo tài chính của doanh nghiệp dễ dàng so sánh, đối chiếu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý, sử dụng thông tin tài chính phục vụ cho công việc quản lý kinh tế và xã hội.
• Việc so sánh hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp cùng ngành hay khác ngành cũng trở nên dễ dàng hơn.

Nâng cao tính minh bạch:

• CRM quy định cụ thể về nguyên tắc, nội dung, phương pháp ghi chép và phản ánh thông tin tài chính, giúp nâng cao tính minh bạch của báo cáo tài chính.
• Doanh nghiệp áp dụng CRM sẽ thể hiện sự chuyên nghiệp, uy tín trong hoạt động kinh doanh, tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư, đối tác và các bên liên quan.

Tăng cường quản lý tài chính:

• CMK cung cấp cho doanh nghiệp hệ thống khung để theo dõi, giám sát hoạt động tài chính một cách hiệu quả.
• Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể kiểm soát tốt dòng tiền, chi phí, sử dụng hợp lý nguồn vốn, đảm bảo an toàn tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.

Hỗ trợ hội nhập kinh tế quốc tế:

• Áp dụng CRM giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường quốc tế, thu hút đầu tư nước ngoài và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
• Việc hội nhập chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) đang được đẩy mạnh tại Việt Nam, doanh nghiệp cần chủ động cập nhật và áp dụng để bắt kịp xu hướng chung.

Phân tích tình hình tài chính:

• CRM cung cấp cho doanh nghiệp cơ sở để phân tích tình hình tài chính một cách chính xác, khoa học.
• Qua đó, doanh nghiệp có thể đưa ra quyết định kinh doanh sáng suốt, hiệu quả, góp phần nâng cao lợi nhuận và phát triển bền vững.

Cập nhật những thay đổi mới nhất về chuẩn mực kế toán (Tính đến tháng 6 năm 2024)

Ban hành Quyết định 100/2023/QĐ-BTC ngày 21/12/2023 về việc ban hành VAS 30 – Lãi trên cổ phiếu:

• Quyết định này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2025.
• VAS 30 quy định về việc ghi nhận, đo lường và trình bày lãi trên cổ phiếu trong báo cáo tài chính.
• VAS 30 thay thế cho VAS 30 – Lãi trên cổ phiếu được ban hành theo Quyết định số 44/2010/QĐ-BTC ngày 25/5/2010.

Ban hành Thông tư 19/2024/TT-BTC ngày 15/06/2024 hướng dẫn việc áp dụng VAS 23 – Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng:

• Thông tư này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2025.
• Thông tư này hướng dẫn chi tiết về việc áp dụng VAS 23 – Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng, bao gồm các quy định về:
  • Xác định phạm vi áp dụng.
  • Xác định các hợp đồng với khách hàng.
  • Ghi nhận doanh thu.
  • Chi phí liên quan đến hợp đồng.
  • Thay đổi hợp đồng.
  • Sự kiện sau ngày báo cáo.
• VAS 23 – Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng được ban hành theo Quyết định số 22/2012/QĐ-BTC ngày 28/12/2012.

Dự kiến ban hành VAS 34 – Báo cáo tài chính hợp nhất trong năm 2024:

• VAS 34 quy định về việc lập báo cáo tài chính hợp nhất cho các công ty mẹ và công ty con.
• VAS 34 dự kiến sẽ thay thế cho VAS 34 – Báo cáo tài chính hợp nhất được ban hành theo Quyết định số 45/2010/QĐ-BTC ngày 25/5/2010.

Hãy đặt niềm tin vào chuẩn mực kế toán để giúp doanh nghiệp của bạn tăng cường minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính. Áp dụng và tuân thủ chuẩn mực này là chìa khóa cho sự thành công bền vững và phát triển ổn định trên thị trường kinh doanh hiện nay.