Tìm hiểu về bệnh ung thư phổi

Ung thư phổi là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất, gây ra tỷ lệ tử vong cao trên toàn thế giới. Đây là loại ung thư phát triển từ các tế bào trong phổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Việc tìm hiểu về bệnh ung thư phổi không chỉ giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị, mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phòng ngừa và phát hiện sớm.

Ung thư phổi là gì?

Ung thư phổi là một loại ung thư bắt đầu từ các tế bào trong phổi, nơi các tế bào phát triển không kiểm soát, hình thành các khối u và có thể lan rộng sang các bộ phận khác của cơ thể. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến và nguy hiểm nhất, thường được chia thành hai loại chính: ung thư phổi tế bào nhỏ và ung thư phổi không tế bào nhỏ, tùy thuộc vào loại tế bào trong phổi mà bệnh phát triển. 

Ung thư phổi không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp mà còn đe dọa tính mạng của người bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ung thư phổi là do hút thuốc lá, nhưng cũng có nhiều yếu tố khác như ô nhiễm không khí, phơi nhiễm với các chất độc hại và yếu tố di truyền cũng góp phần gây ra căn bệnh này.

Nguyên nhân gây ung thư phổi

Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, chiếm khoảng 85% số ca mắc bệnh. Khói thuốc lá chứa hàng ngàn hóa chất độc hại, trong đó có nhiều chất gây ung thư như benzen, formaldehyde và nitrosamine. 

Khi hút thuốc, các chất này xâm nhập vào phổi, gây tổn thương tế bào phổi và dẫn đến sự phát triển không kiểm soát của các tế bào ung thư. Không chỉ người trực tiếp hút thuốc, mà cả những người hít phải khói thuốc thụ động cũng có nguy cơ cao mắc ung thư phổi, khiến vấn đề này trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.

Bên cạnh hút thuốc lá, có nhiều yếu tố nguy cơ khác cũng góp phần gây ung thư phổi. Tiếp xúc với các chất độc hại như amiăng, radon, và các hóa chất công nghiệp có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. 

Ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí từ khói bụi, hóa chất, và khí thải công nghiệp, cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng. Ngoài ra, tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư phổi cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh do yếu tố di truyền. 

Cuối cùng, một số bệnh lý phổi mãn tính như viêm phế quản mãn tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi, do tình trạng viêm nhiễm kéo dài và tổn thương mô phổi. Những yếu tố này kết hợp lại làm gia tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi, đặc biệt ở những người có lối sống không lành mạnh hoặc tiếp xúc lâu dài với môi trường ô nhiễm.

Triệu chứng của bệnh ung thư phổi

Triệu chứng sớm của ung thư phổi thường khá mờ nhạt và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường, dẫn đến việc nhiều người chủ quan không đi khám sớm. Các triệu chứng phổ biến ở giai đoạn này bao gồm ho kéo dài, thường không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường. 

Người bệnh cũng có thể gặp khàn tiếng do dây thanh quản bị ảnh hưởng, đau ngực khi hít thở sâu hoặc ho, và khó thở do đường hô hấp bị tắc nghẽn hoặc viêm nhiễm. Việc nhận biết và chú ý đến các triệu chứng này rất quan trọng, bởi chúng có thể là những dấu hiệu đầu tiên cảnh báo về sự xuất hiện của ung thư phổi.

Khi bệnh tiến triển sang giai đoạn muộn, các triệu chứng trở nên rõ ràng hơn và thường là dấu hiệu cho thấy ung thư đã lan rộng. Sụt cân không rõ nguyên nhân là một trong những triệu chứng muộn phổ biến, cùng với mệt mỏi kéo dài và ho ra máu, một dấu hiệu nghiêm trọng cho thấy khối u đã gây tổn thương các mạch máu trong phổi. 

Ở giai đoạn này, người bệnh có thể cảm thấy tình trạng sức khỏe suy giảm nhanh chóng, và việc điều trị trở nên khó khăn hơn do bệnh đã tiến triển xa.

Quan trọng của việc phát hiện sớm: Phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm là yếu tố then chốt giúp tăng khả năng điều trị thành công. Khi bệnh được chẩn đoán sớm, các phương pháp điều trị như phẫu thuật, xạ trị, hoặc hóa trị có thể đạt hiệu quả cao hơn, kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. 

Ngược lại, nếu ung thư phổi được phát hiện ở giai đoạn muộn, khả năng điều trị thành công giảm đi đáng kể, và nguy cơ tử vong cao hơn nhiều. Do đó, việc nâng cao nhận thức về các triệu chứng sớm và thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và phát hiện bệnh kịp thời.

Các giai đoạn của bệnh u phổi ác tính

Giáo sư Ngô Quý Châu cho biết, ung thư phổi không tế bào nhỏ được chia thành 4 giai đoạn, tương ứng với mức độ di căn của các tế bào u ác tính. Việc xác định chính xác bệnh đang ở giai đoạn nào là yếu tố then chốt giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả. Tuy nhiên, do bệnh thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, nên phần lớn các trường hợp chỉ được phát hiện khi tế bào ung thư đã lan rộng.

Bốn giai đoạn của ung thư phổi không tế bào nhỏ bao gồm

Giai đoạn 1: Tế bào ung thư chỉ xuất hiện trong phổi và chưa lan ra ngoài khu vực này.

Giai đoạn 2: Tế bào ung thư đã xuất hiện ở phổi và các hạch bạch huyết lân cận.

Giai đoạn 3: Tế bào ung thư được tìm thấy trong phổi và các hạch bạch huyết ở giữa ngực.

• Giai đoạn 3A: Tế bào ung thư có mặt trong các hạch bạch huyết, nhưng chỉ ở cùng bên ngực nơi các tế bào ác tính đầu tiên xuất hiện.
• Giai đoạn 3B: Ung thư đã lan sang các hạch bạch huyết ở bên ngực đối diện, hoặc đến các hạch bạch huyết trên xương đòn.

Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn cuối, khi ung thư đã lan rộng sang cả hai phổi, khu vực xung quanh hoặc các cơ quan ở xa.

Trong khi đó, ung thư phổi tế bào nhỏ có 2 giai đoạn chính:

Giai đoạn hạn chế: Tế bào ung thư chỉ xuất hiện ở một bên phổi hoặc trong các hạch bạch huyết lân cận cùng bên ngực.

Giai đoạn mở rộng: Các khối u ác tính đã lan rộng:

• Khắp một lá phổi;
• Đến phổi đối diện;
• Đến các hạch bạch huyết ở phía đối diện;
• Lan vào chất lỏng xung quanh phổi;
• Đến tủy xương;
• Đến các cơ quan ở xa.

Thống kê cho thấy, tại thời điểm chẩn đoán, khoảng 2/3 số người mắc ung thư phổi tế bào nhỏ đã ở giai đoạn mở rộng, khiến việc điều trị trở nên phức tạp và khó khăn hơn.

Phương pháp chẩn đoán ung thư phổi

Khi xuất hiện các triệu chứng liên quan đến ung thư đường hô hấp, bệnh nhân cần đi khám ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sức khỏe tổng quát và chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng sau đây:

Chẩn đoán hình ảnh: Các khối u bất thường có thể được phát hiện thông qua các phương pháp chụp X-quang, MRI, CT và PET, giúp bác sĩ quan sát chi tiết cấu trúc bên trong phổi và xác định vị trí của khối u.

Xét nghiệm đờm: Nếu bệnh nhân có triệu chứng ho ra đờm, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra đờm dưới kính hiển vi để xác định sự hiện diện của các tế bào ung thư.

Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết để kiểm tra khối u là lành tính hay ác tính. Quá trình lấy mẫu mô có thể được thực hiện bằng một trong các phương pháp sau:

• Nội soi phế quản: Bác sĩ sẽ đưa một ống soi mềm qua mũi hoặc miệng, đi qua cổ họng và vào phổi để lấy mẫu mô.
• Nội soi trung thất: Phương pháp này bao gồm việc mở một đường nhỏ vào lồng ngực và đưa dụng cụ vào để lấy mẫu từ các hạch bạch huyết. Bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân trong suốt quá trình này.
• Sinh thiết kim phổi: Sau khi xác định vị trí khối u qua chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ sẽ sử dụng kim sinh thiết để lấy mẫu từ mô phổi thông qua thành ngực.

Sau khi phân tích các mẫu mô, nếu kết quả dương tính với tế bào ung thư, bệnh nhân sẽ được chỉ định thực hiện thêm các kiểm tra khác như chụp xương, siêu âm ổ bụng… để xác định mức độ lan rộng của ung thư và giai đoạn hiện tại của bệnh.

Phương pháp điều trị ung thư phổi

Điều trị ung thư phổi thường bao gồm sự kết hợp của nhiều phương pháp, tùy thuộc vào giai đoạn và loại ung thư cũng như tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính:

Phẫu thuật

Phẫu thuật là một phương pháp điều trị phổ biến cho các trường hợp ung thư phổi ở giai đoạn sớm. Mục tiêu của phẫu thuật là cắt bỏ khối u cùng với một phần mô phổi xung quanh để đảm bảo loại bỏ toàn bộ các tế bào ung thư. Tùy thuộc vào kích thước và vị trí của khối u, bác sĩ có thể thực hiện cắt bỏ một phần phổi (lobectomy), một thùy phổi (wedge resection), hoặc cắt bỏ toàn bộ phổi (pneumonectomy).

Hóa trị

Hóa trị sử dụng các loại thuốc mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư, ngăn chặn chúng phát triển và phân chia. Phương pháp này thường được sử dụng sau phẫu thuật để loại bỏ các tế bào ung thư còn sót lại hoặc trước phẫu thuật để thu nhỏ khối u. Hóa trị cũng có thể được áp dụng trong các giai đoạn muộn hơn để kiểm soát triệu chứng và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.

Trị xạ

Xạ trị sử dụng tia phóng xạ năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư và thu nhỏ khối u. Phương pháp này có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với phẫu thuật và hóa trị. Xạ trị thường được áp dụng cho những bệnh nhân không đủ sức khỏe để phẫu thuật hoặc để điều trị các khu vực ung thư mà phẫu thuật không thể tiếp cận.

Liệu pháp nhắm trúng đích

Liệu pháp nhắm trúng đích là một phương pháp tiên tiến, sử dụng các loại thuốc được thiết kế để nhắm vào các tế bào ung thư cụ thể có những đặc điểm di truyền hoặc phân tử đặc biệt. Phương pháp này giúp tiêu diệt tế bào ung thư một cách chính xác hơn, giảm thiểu tác động lên các tế bào khỏe mạnh và có thể hiệu quả hơn trong việc điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ.

Liệu pháp miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch là một phương pháp điều trị mới, kích thích hệ miễn dịch của cơ thể để nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp này đã cho thấy hiệu quả trong việc điều trị một số loại ung thư phổi, đặc biệt là ở các giai đoạn tiến triển. Liệu pháp miễn dịch có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác để tăng cường hiệu quả.

Mỗi phương pháp điều trị ung thư phổi đều có những ưu và nhược điểm riêng, và lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Sự phối hợp giữa các phương pháp điều trị có thể giúp cải thiện kết quả điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Cách phòng ngừa ung thư phổi

Bỏ thuốc lá

Bỏ thuốc lá là cách phòng ngừa ung thư phổi hiệu quả nhất. Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, và việc ngừng hút thuốc sẽ giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Đối với những người đã hút thuốc nhiều năm, việc từ bỏ thói quen này vẫn mang lại lợi ích sức khỏe đáng kể, giúp cải thiện chức năng phổi và giảm nguy cơ phát triển ung thư. 

Tránh tiếp xúc với chất độc, ô nhiễm môi trường

Tránh tiếp xúc với các chất độc hại như amiăng, radon, và các hóa chất công nghiệp có thể giảm nguy cơ ung thư phổi. Đồng thời, hạn chế tiếp xúc với ô nhiễm không khí, chẳng hạn như khói bụi và khí thải từ các phương tiện giao thông, cũng là một cách quan trọng để bảo vệ phổi. Nếu làm việc trong môi trường có nguy cơ phơi nhiễm cao, hãy sử dụng các biện pháp bảo hộ lao động như đeo khẩu trang và thiết bị bảo vệ hô hấp.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trong phổi, từ đó tăng cơ hội điều trị thành công nếu phát hiện ung thư phổi. Đặc biệt, những người có nguy cơ cao như người hút thuốc lâu năm, người làm việc trong môi trường độc hại nên thực hiện các kiểm tra chuyên sâu như chụp CT phổi để phát hiện sớm ung thư phổi.

Xây dựng lối sống lành mạnh

Một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư phổi. Chế độ ăn uống cân đối, giàu trái cây, rau xanh, và các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các tế bào ung thư. 

Tập thể dục đều đặn không chỉ giúp duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý mà còn cải thiện chức năng phổi, tăng cường sức khỏe toàn diện. Hạn chế rượu bia và tránh căng thẳng cũng là những yếu tố quan trọng trong việc duy trì một lối sống lành mạnh và giảm nguy cơ mắc ung thư phổi.

Bằng cách áp dụng những biện pháp phòng ngừa này, mỗi người có thể giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư phổi và bảo vệ sức khỏe của mình trong dài hạn.

Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã có thêm những thông tin hữu ích về cách phòng ngừa ung thư phổi, một căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể được ngăn chặn phần lớn nếu chúng ta chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe. Việc từ bỏ thuốc lá, tránh tiếp xúc với các chất độc hại, khám sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh không chỉ giúp giảm nguy cơ ung thư phổi mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống tổng thể.