Hướng dẫn tìm hiểu về chứng khoán

Tìm hiểu về cách đầu tư chứng khoán là bước khởi đầu quan trọng cho những ai mong muốn gia tăng tài sản và tạo dựng nền tảng tài chính vững chắc. Chứng khoán không chỉ là một kênh đầu tư hấp dẫn với tiềm năng sinh lợi cao, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận với các công ty hàng đầu và nền kinh tế toàn cầu.

Chứng khoán là gì?

Chứng khoán (tiếng Anh: securities) là bằng chứng sở hữu tài sản hoặc phần vốn của một công ty hoặc tổ chức phát hành. Chứng khoán có thể tồn tại dưới dạng chứng chỉ, bút toán ghi sổ, hoặc dữ liệu điện tử. 

Các loại chứng khoán phổ biến bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, và nhiều hình thức khác. Chứng khoán được xem như là một phương tiện tài chính trừu tượng, có thể đàm phán và thay thế, đại diện cho giá trị tài chính.

Chứng khoán là một tài sản tài chính có thể giao dịch, bao gồm các loại như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký, chứng khoán phái sinh, và các loại chứng khoán khác. 

Mặc dù thuật ngữ “chứng khoán” thường đề cập đến bất kỳ công cụ tài chính nào, nhưng định nghĩa pháp lý của nó có thể khác nhau tùy theo từng quốc gia. Ở một số nơi, thuật ngữ này được sử dụng rộng rãi để chỉ nhiều loại công cụ tài chính, trong khi ở các khu vực khác, nó có thể giới hạn hơn, chỉ bao gồm cổ phiếu và các công cụ thu nhập cố định.

Chứng khoán có thể được thể hiện dưới dạng chứng chỉ vật lý hoặc, phổ biến hơn, dưới dạng điện tử không có chứng chỉ. Chứng chỉ có thể được đăng ký, nghĩa là chúng chỉ cho phép người sở hữu các quyền nếu họ có tên trong sổ đăng ký của tổ chức phát hành hoặc tổ chức trung gian. 

Chứng khoán bao gồm cổ phiếu của các công ty hoặc quỹ tương hỗ, trái phiếu do tập đoàn hoặc chính phủ phát hành, quyền chọn cổ phiếu, và nhiều công cụ đầu tư chính thức khác có thể giao dịch.

Tại Hoa Kỳ, chứng khoán được định nghĩa là tài sản tài chính có thể giao dịch dưới bất kỳ hình thức nào. Đạo luật Giao dịch Chứng khoán Hoa Kỳ năm 1934 định nghĩa chứng khoán bao gồm các loại như cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng đầu tư, và nhiều công cụ tài chính khác, ngoại trừ tiền tệ và các công cụ tài chính có thời hạn đáo hạn ngắn.

Chứng khoán có thể được phân loại thành các nhóm chính như chứng khoán nợ (ví dụ: trái phiếu), chứng khoán vốn (ví dụ: cổ phiếu phổ thông), và các công cụ phái sinh (ví dụ: hợp đồng tương lai, quyền chọn, hoán đổi). 

Công ty hoặc tổ chức phát hành chứng khoán được gọi là tổ chức phát hành. Cơ cấu pháp lý của mỗi quốc gia sẽ quy định những gì được xem là chứng khoán, và việc huy động vốn thông qua phát hành chứng khoán có thể là một phương thức thay thế hấp dẫn so với vay ngân hàng, tùy thuộc vào tình hình thị trường và các yếu tố khác. Chính phủ cũng có thể phát hành chứng khoán để tăng cường nợ công khi cần thiết.

Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào? 

Thị trường chứng khoán vận hành thông qua việc mua bán cổ phiếu đã niêm yết trên các sàn giao dịch. Bạn có thể tham gia vào quá trình này một cách dễ dàng thông qua các nhà môi giới được cấp phép, với giao dịch thực hiện hoàn toàn trực tuyến.

Sau khi chọn được nhà môi giới phù hợp, bước tiếp theo là mở tài khoản trực tuyến trên nền tảng của họ. Nền tảng này có thể là ứng dụng di động hoặc trang web. Việc lựa chọn một ứng dụng có giao diện thân thiện, dễ sử dụng và tích hợp nhiều tính năng hữu ích là yếu tố quan trọng giúp trải nghiệm đầu tư của bạn trở nên thuận lợi và hiệu quả.

Khi đã có tài khoản giao dịch chứng khoán, bạn có thể bắt đầu thực hiện các giao dịch và quản lý danh mục đầu tư của mình một cách chủ động và linh hoạt.

Lợi nhuận của việc đầu tư chứng khoán đến từ đâu? 

Chênh lệch giữa giá mua và giá bán
Lợi nhuận từ việc mua bán cổ phiếu được tính theo công thức: Lợi nhuận = (giá bán – giá mua) x số lượng cổ phiếu – (thuế + phí giao dịch). Khi giá bán cao hơn giá mua, bạn sẽ thu được lợi nhuận. 

Ngược lại, nếu giá bán thấp hơn giá mua, bạn sẽ chịu lỗ. Thuế và phí giao dịch sẽ phụ thuộc vào công ty chứng khoán và môi giới mà bạn sử dụng để mở tài khoản giao dịch. Thông tin về lợi nhuận thường được hiển thị trực tiếp trên tài khoản của bạn, không cần thực hiện thêm các phép tính phức tạp.

Lợi nhuận từ trái tức
Khi sở hữu trái phiếu, bạn trở thành người cho doanh nghiệp vay tiền. Lợi nhuận từ trái phiếu đến từ lãi suất doanh nghiệp trả hàng năm cho bạn. Mức trái tức này không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty mà được xác định rõ ràng khi phát hành trái phiếu.

Lợi nhuận từ cổ tức
Cổ tức là phần lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp được chia cho cổ đông. Cổ tức có thể được trả bằng tiền mặt hoặc dưới dạng các tài sản khác.

Các hình thức đầu tư chứng khoán

Đầu tư quỹ mở
Quỹ mở là hình thức đầu tư vào một danh mục cổ phiếu đa dạng, tập trung vào các công ty có đặc điểm tương đồng như cùng ngành, cùng quy mô hoặc cùng thị trường. Các đơn vị quỹ mở có thể được mua bán như cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.

Nhờ tính đa dạng của quỹ, việc đầu tư vào quỹ mở giúp bạn dễ dàng đa dạng hóa danh mục đầu tư ngay từ đầu. Điều này đặc biệt hữu ích cho những người mới bắt đầu đầu tư, vì quỹ mở thường mang lại mức độ rủi ro thấp hơn so với đầu tư vào cổ phiếu riêng lẻ. 

Lợi nhuận từ quỹ mở thường là mức trung bình của các cổ phiếu trong quỹ. Nếu một công ty trong quỹ có hiệu quả kinh doanh vượt trội, bạn sẽ nhận được mức lợi nhuận trung bình của toàn bộ danh mục, thay vì lợi nhuận riêng từ công ty đó.

Đầu tư cổ phiếu
Đầu tư cổ phiếu là quá trình mua và bán các đơn vị cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Chiến lược phổ biến là mua cổ phiếu khi giá thấp và bán khi giá tăng. Cổ phiếu thường được giao dịch theo lô, và mức giá mua thường dao động từ 1-2 triệu đồng trở lên.

Mặc dù đầu tư cổ phiếu có thể mang lại cơ hội sinh lời cao, nhưng nó cũng đi kèm với mức độ rủi ro không nhỏ. Lợi nhuận từ cổ phiếu phụ thuộc vào nhiều yếu tố khó dự đoán. Cách chính để đạt được lợi nhuận là mua ở giá thấp và bán ở giá cao. Tuy nhiên, việc xác định thời điểm mua và bán là một thách thức lớn đối với các nhà đầu tư.

Ngoài ra, nhà đầu tư còn có thể nhận cổ tức từ việc nắm giữ cổ phiếu. Cổ tức có thể được trả dưới dạng tiền mặt hoặc cổ phiếu, tùy thuộc vào quyết định của công ty sau khi đã trừ các khoản nợ và chi phí. 

Quyết định mua cổ phiếu nào và khi nào bán phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư của bạn. Một số nhà đầu tư chọn bán cổ phiếu khi đạt được lợi nhuận mong muốn, trong khi những người khác có thể giữ cổ phiếu trong thời gian dài để tối đa hóa lợi nhuận.

Đầu tư trái phiếu
Trái phiếu khác biệt với cổ phiếu ở chỗ trái phiếu đại diện cho một khoản vay mà bạn cung cấp cho công ty, giúp họ có vốn để kinh doanh. Khi công ty tạo ra doanh thu, dù có lợi nhuận hay không, họ vẫn phải trả lãi suất (trái tức) cho bạn, là người nắm giữ trái phiếu.

Thông thường, công ty sẽ thanh toán trái tức hàng năm hoặc nửa năm một lần cho các nhà đầu tư. Khi trái phiếu đáo hạn, bạn sẽ nhận lại số vốn ban đầu cùng với số tiền lãi tích lũy từ trái tức.

Lợi nhuận từ trái phiếu thường không cao, nhưng thường ổn định và có xu hướng cao hơn lãi suất tiết kiệm ngân hàng. Điều này khiến trái phiếu trở thành một nguồn thu nhập thụ động ổn định, đồng thời được coi là lựa chọn an toàn hơn trong việc tránh sự biến động của thị trường.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đầu tư trái phiếu không hoàn toàn không có rủi ro. Bởi vì đây là khoản nợ của công ty, nếu công ty gặp khó khăn tài chính, có thể sẽ không đảm bảo được khả năng trả nợ đầy đủ cho nhà đầu tư.

Chi tiết các bước đầu tư chứng khoán

Bước 1: Nắm vững kiến thức:Trước khi bắt đầu hành trình đầu tư, việc nắm vững kiến thức về thị trường chứng khoán, các loại tài sản tài chính khác nhau, cùng các khái niệm cơ bản và chiến lược đầu tư là vô cùng quan trọng.

Bước 2: Xác định mục tiêu đầu tư: Xác định rõ mục tiêu đầu tư là bước không thể thiếu, bao gồm việc đánh giá mức độ rủi ro bạn sẵn lòng chấp nhận, khoảng thời gian dự định đầu tư, và các mục tiêu tài chính cụ thể mà bạn muốn đạt được.

Bước 3: Thực hiện nghiên cứu và phân tích: Trước khi quyết định đầu tư vào một loại tài sản cụ thể, bạn cần tiến hành nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng về công ty, ngành công nghiệp, hoặc thị trường mà bạn đang quan tâm để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.

Bước 4: Lập kế hoạch đầu tư: Dựa trên mục tiêu và kết quả phân tích, bạn cần xây dựng một kế hoạch đầu tư rõ ràng, bao gồm việc xác định danh mục đầu tư, phân bổ tài sản, và lựa chọn các công cụ đầu tư phù hợp với chiến lược của mình.

Bước 5: Mở tài khoản đầu tư: Sau khi có kế hoạch đầu tư, bạn cần mở một tài khoản đầu tư thông qua một công ty chứng khoán hoặc ngân hàng có dịch vụ giao dịch chứng khoán để bắt đầu thực hiện các giao dịch.

Bước 6: Đặt lệnh giao dịch: Với tài khoản đã được mở, bạn có thể tiến hành đặt các lệnh giao dịch mua bán tài sản tài chính trên thị trường chứng khoán thông qua môi giới hoặc nền tảng giao dịch trực tuyến.

Bước 7: Sau khi đầu tư, bạn cần liên tục theo dõi và đánh giá hiệu suất của danh mục đầu tư để đảm bảo rằng nó vẫn phù hợp với mục tiêu đầu tư ban đầu và thực hiện các điều chỉnh cần thiết khi có biến động thị trường.

Bước 8: Tối ưu hóa danh mục: Dựa trên kết quả theo dõi và đánh giá, bạn có thể tối ưu hóa danh mục đầu tư để đạt được hiệu quả tối đa, đảm bảo sự phát triển bền vững cho nguồn vốn của mình.

Hiện nay, việc mua chứng khoán trở nên dễ dàng hơn nhờ các nền tảng như Sàn Đầu Tư thông qua MoMo, giúp kết nối nhà đầu tư cá nhân với các công ty quản lý quỹ, ngân hàng và doanh nghiệp. Khách hàng có quyền chủ động trong việc quản lý tài khoản đầu tư, với toàn quyền quyết định và hưởng các lợi ích hợp pháp theo quy định của pháp luật.

Lợi ích của việc đầu tư chứng khoán là gì?

Tích lũy một nguồn quỹ lâu dài
Mặc dù thị trường chứng khoán ở Việt Nam vẫn đang trong quá trình phát triển và có thể chưa được coi là lựa chọn đầu tư hoàn toàn đáng tin cậy cho các mục tiêu dài hạn, nhưng với nền tảng ngày càng vững chắc, đầu tư chứng khoán vẫn có tiềm năng mang lại lợi nhuận ổn định và hiệu ứng lợi nhuận kép nếu bạn đầu tư đều đặn và có mục tiêu dài hạn.

Tạo ra nhiều nguồn thu nhập thụ động
Các sản phẩm như trái phiếu hoặc quỹ mở cung cấp giải pháp linh hoạt cho việc tích lũy và tạo thu nhập thụ động. Đây là lựa chọn phù hợp cho những người có thu nhập ổn định nhưng chưa đủ vốn để đầu tư vào bất động sản hoặc vàng. Đầu tư vào chứng khoán có thể là một cách hiệu quả để tạo ra thêm các nguồn thu nhập mà không cần phải dành toàn bộ tài sản cho một hình thức đầu tư duy nhất.

Nâng cao khả năng đánh giá tài chính và xử lý rủi ro
Việc đầu tư mang lại những bài học quý giá trong quản lý tài chính cá nhân. Thông qua các trải nghiệm thực tế, bạn có thể hiểu rõ hơn về khả năng chịu rủi ro của mình, từ đó điều chỉnh chiến lược phân bổ tài sản để giảm thiểu tác động của những biến động thị trường khó lường.

Bổ sung thêm kiến thức về tài chính
Đầu tư vào chứng khoán không chỉ giúp bạn tích lũy tài chính mà còn mang lại những kiến thức sâu rộng về tài chính và kinh tế. Hiểu rõ các nguyên nhân đằng sau những biến động của thị trường sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định sáng suốt hơn, không chỉ trong đầu tư mà còn trong các quyết định tài chính quan trọng khác trong cuộc sống.

Đầu tư chứng khoán không chỉ là cơ hội để gia tăng tài sản mà còn là hành trình giúp bạn nâng cao kiến thức tài chính, hiểu rõ hơn về thị trường và phát triển kỹ năng quản lý rủi ro. Mặc dù thị trường chứng khoán ở Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn phát triển, nhưng với sự kiên trì, mục tiêu dài hạn và chiến lược đầu tư thông minh, bạn có thể đạt được những thành công bền vững và tạo ra những nguồn thu nhập thụ động ổn định trong tương lai.

Sự đóng góp của các bạn không chỉ thúc đẩy sự phát triển của thị trường mà còn góp phần vào sự thịnh vượng chung của nền kinh tế. Hy vọng rằng, với những kiến thức và kinh nghiệm thu được, các bạn sẽ tiếp tục phát triển và gặt hái nhiều thành công trong con đường đầu tư của mình.